SYMBOLIKA FENIKSA – PTAK OGNIA

Tym wpisem zaczynam naszą podróż do świata dawnych wierzeń, symboliki i tajemniczych stworzeń. Na pierwszy ogień wybrałam Feniksa, ależ to określenie pięknie tu pasuje. O Feniksie wspominają już starożytne pisma. Możemy przeczytać o nim u Hezjoda, Owidiusza i Pliniusza Starszego, gdzie zwą go „arabskim ptakiem” lub przypisują mu pochodzenie egipskie. Twierdzą, że na świecie istnieje tylko jeden feniks żyjący od 350 – 1000 lat, jest wielkości orła, ale jego upierzenie jest złocistoszkarłatne. Natomiast wedle Talmudu po przeżyciu 1000 lat kurczy się do rozmiaru jajka i ponownie ożywa.


LEGENDY O SPALENIU FENIKSA

Istnieje wiele legend o jego spaleniu i odrodzeniu oraz symbolika przypisywana temu zdarzeniu, oto kilka przykładów.

  1. Według jednej z legend feniks poleciał do egipskiego Heliopolis i złożył siebie w ofierze na ogniu ołtarza, dosłownie wlatując w płomienie.
  2. Wedle innej, na szczycie palmy wybudował gniazdo z wonnych korzeni, które zapalało się od promieni słonecznych. On sam podsycał ogień machając skrzydłami. Czemu na palmie? Gdyż często zdarzało się, że ptaki robiły na nich gniazda, a suche palmowe liście rzeczywiście potrafiły zająć się ogniem.
  3. Jeszcze inni podają, że co kilkaset lat feniks smaruje mirrą swe skrzydła i spala się w płomieniach. Następnie po trzech dniach symbolizujących ciemność księżyca zrodzić się na nowo z popiołów. Zatem ważny staje się cały cykl Księżyca.

ZNACZENIE FENIKSA Z RÓŻNYCH ZAKĄTKÓW ŚWIATA

SYMBOLIKA FENIKSA W EUROPIE

  • W wielu kulturach Feniks stał się symbolem długowieczności, poświęcenia się i nadziei. Z czterech stron świata przypisano mu gorące Południe, jego porą roku jest lato, a  barwą odcienie czerwieni. Nie trudno się domyślić, że żywiołem Feniksa został Ogień. Za to planetą – Merkury, a metalem – rtęć (merkuriusz).
  • W Czterech Humorach biżuteria z Feniksem stała się przedstawicielem żywiołu Ognia razem z fantastycznymi smokami.
  • Jednocześnie jest uosobieniem delikatności, gdyż żywi się jedynie rosą i niczego nie zabija i nie niszczy.
  • W języku greckim słowo phoenīx oznacza zarówno feniksa, jak i czerwony barwnik i palmę sprowadzoną z Fenicji, powiadano, że tak jak ów ptak, drzewo umiera i odradza się do ponownego życia.
  • Starożytni Rzymianie również przejęli motyw feniksa dla zilustrowania idei zmartwychwstania oraz nieprzemijalności Imperium.

FENIKS W RELIGII CHRZEŚCIJAŃSKIEJ

  • Religia chrześcijańska przejeła znaczenie starożytne i dopisała nowe karty do symboliki Feniksa, który stał się znakiem zmartwychwstania Chrystusa. Co prawda już wcześniej, wedle tradycjii egipskiej był już symbolem nieśmiertelności, gdzie utożsamia się go z Benu – ptakiem słońca przypominającym czaplę, emblematem boga Ra.
  • Ojcowie Kościoła uczynili feniksa symbolem natury boskiej Chrystusa, a ponadto chrześcijanie uważali, że feniks był jedynym z ptaków, który nie brał udziału w spożywaniu owocu w trakcie grzechu pierworodnego.

CO WSCHODNIE WIERZENIA MÓWIĄ O FENIKSIE?

  • W mitach chińskich feniks jest jednym z niebiańskich symboli, wyrażającym zasadę yin-yang, czyli harmonii wszechświata. Świadczy o tym jego nazwa – fenghuang, gdzie feng oznacza yang i pierwiastek solarny, a huang zasadę yin i pierwiastek lunarny. Jest kojarzony z cesarzową i reprezentuje piękno, subtelność i pokój.
  • W mitologii japońskiej feniks skrywa się pod mianem ptaka ho-ho, który sfruwa na ziemię, aby rozpocząć nową epokę, po czym wraca do nieba. Jest znakiem słońca, sprawiedliwości i wierności.

CIEKAWOSTKI O FENIKSIE:

  • Wizerunek feniksa wybijano na monetach rzymskich, a także na medalach królowej Elżbiety I z towarzyszącym łacińskim mottem: Sola phoenix omnis mundi (Jedyny feniks całego świata).
  • Motyw feniksa często pojawiał się na urnach i w dekoracji katakumb, a także jako element heraldyczny w klejnotach, symbolizując odrodzenie.
  • Natomiast w alchemii przedstawiał kamień filozoficzny, który powstaje ze spalenia i odnowy surowca Magnus Opus (Wielkiego Dzieła).
  • W książkach z serii „Harry Potter” Feniks był patronusem Albusa Dumbledora, czyli dyrektora Szkoły Magii i Czarodziejstwa w Hogwarcie, który założył Zakoń Feniksa do walki z Lordem Voldemortem.
  • Motyw Feniksa często łączony jest z żar ptakiem z baśni rosyjskich, który w wyglądzie miał przypominać pawia o płonących skrzydłach. Właśnie znaczek z takim żar ptakiem, który towarzyszy mi od dziecka stał się dla mnie inspiracją, aby zgłębić symbolikę ognistych ptaków 🙂 To ten po lewej na poniższym zdjęciu.

Wśród  humorzastych zwierzaków odnajdziesz lecącego Feniksa, który częściowo wzorowałam własnie na przedstawieniach żar ptaka. O nim też kiedyś Ci opowiem 🙂 Tymczasem w zwierzyńcu zagościły już kolczyki, wisiorki i broszki z Feniksem.

Tutaj odnajdziesz całą biżuterię z tym ognistym ptakiem – BIŻUTERIA Z FENIKSEM